Morele Stress

Image

MORELE STRESS IN HET ONDERWIJS

Elke school wil enthousiaste leerkrachten die even trots zijn op hun werk als op de school waarvoor ze werken. Je wil leerkrachten in je school waar je kan op rekenen, die net dat tikkeltje méér willen doen, die geëngageerd, toegewijd en betrokken zijn. Kortom leerkrachten die met passie in het werk staan.

De realiteit daartegenover is dat de uitstroom uit het onderwijs bijzonder groot is en dit roept volgende vragen op:

  • Hoe kunnen we voorkomen dat onze meest betrokken mensen ‘afhaken’ en dat daardoor de kwaliteit van het onderwijs erop achteruitgaat?
  • Hoe komt het dat we (onze soms meest gemotiveerde) leerkrachten kwijtspelen?

Morele stress

Morele stress is een specifieke vorm van stress die verschilt van andere vormen van stress op het werk, zoals emotionele stress of ‘gewone’ werkstress.

Morele stress is een vorm van emotionele stress met een morele component.

Wanneer leerkrachten er in de dagelijkse praktijk niet in slagen om het goede onderwijs te verlenen zoals ze dat zouden willen verlenen (om allerhande redenen, zoals werkdruk, tegenstrijdige visies, gebrek aan klasmanagement…) uit zich dit in een wrang gevoel van frustratie wat zich vaak verder vertaalt in gevoelens van falen, machteloosheid, ontgoocheling, verontwaardiging, schuldgevoel, twijfel, woede…

In het onderzoek ontwikkelden we volgende definitie over morele stress:

“Morele stress is het wrange gevoel dat leerkrachten ervaren wanneer zij hun visie en waarden op goed onderwijs niet in de praktijk kunnen brengen.”

Onderzoeksrapport ‘Leerkracht zijn: te gek?!’

Het percentage leerkrachten met burn-outsymptomen is alarmerend hoog. We zien twee manieren waarop leerkrachten ‘uit het onderwijs stappen’: letterlijk en figuurlijk. Sommige leerkrachten stappen letterlijk uit het onderwijs: ze gaan op zoek naar een andere job buiten het onderwijs. Andere leerkrachten blijven aan de slag, maar tonen een verminderde betrokkenheid, proberen zich enkel te focussen op hun eigen vak, herleiden hun job tot een minimalistische vorm van lesgeven of sluiten zich op in hun klas.

De leerkracht vervreemdt letterlijk van het werk en van de redenen waarvoor hij in de eerste plaats voor leerkracht gekozen heeft. Het werk is niet langer betekenisvol. Enkele leerkrachten zeiden letterlijk:

“Foert, ‘het heeft toch geen zin”

“Ik kan nog wel werken met die leerlingen, maar ik kan de school niet meer uitdragen…”

In ons onderzoek gingen we op zoek naar de bronnen die aanleiding geven tot morele stress bij leerkrachten in het secundair onderwijs, maar waren we ook benieuwd welke copingmechanismen leerkrachten hanteren om hiermee om te gaan en welke hulpbronnen leiden tot morele veerkracht.

“Die morele stress heeft echt mijn rugzak gevuld! Het raakt op… Ik moet eerlijk toegeven dat ik mij niet meer kan smijten in mijn job… ik heb nog nooit zo weinig gewerkt als in de laatste twee maanden. Ik noem dat weinig, terwijl ik uiteindelijk nog altijd mijn werk doe. Maar dat is nieuw voor mij! Het is nieuw dat ik zeg: ‘foert, daar zal ik me nu niet meer voor inzetten.’ Maar eigenlijk ben ik zo niet…” (leerkracht secundair onderwijs)